Is vasten goed om af te vallen?

Het is een vraag die ik vaak krijg: Is vasten een goede manier om af te vallen?

Ik spreek regelmatig clienten die op een bepaalde manier bezig zijn met vasten. Ik heb het zelf ook geprobeerd en daarmee verraad ik het antwoord eigenlijk al. Geprobeerd. Ik hield het niet vol. Vasten kan voor sommige mensen goed kan werken. Toch is het voor de meeste niet te doen om uren of zelfs dagen niets te eten. Wat zijn de voor en nadelen eigenlijk? Ik zocht het voor je uit.

Een nieuw dieet zoals het vastendieet wordt vaak gepresenteerd als anders en revolutionair. Maar ga je beter kijken, dan komt het eigenlijk altijd op hetzelfde neer. Het idee erachter is dat het in deze tijden van overvloed af en toe wel wat minder kan. Net als onze voorouders ook weleens een paar dagen geen voedsel hadden. Eet je minder dan je verbruikt, dan spreek je je vetvoorraad aan. Met korte vastenperiodes zet je je stofwisseling in gang en schakelt je lichaam over van suiker- naar vetverbranding. En daar gaan de overtollige kilo’s.

Dat is bij vasten dus niet anders dan bij een andere vorm van minder eten. Je valt ervan af doordat je minder calorieën binnenkrijgt of er meer verbrandt dan eerst. Maar een dieet wordt vaak zo verpakt dat het lijkt alsof er méér is dan dat. Alsof er iets magisch gebeurd. Dat wordt vaak nog versterkt door er wat rituelen toe te voegen.

In dit geval vertellen de aanhangers van de vasten methode er bijvoorbeeld bij dat je zeker een specifiek aantal uren of dagen moet vasten omdat het anders geen effect heeft. Dan zou er geen “autofagie” optreden waarover verder in dit artikel meer. Ook krijg je een lijst met voeding die je vooral NIET mag en voila het nieuwe wonderdieet is een feit.

Maar uit onderzoek blijkt dat vasten werkt toch?

Inderdaad, na 8 uur s avonds niet meer eten werkt meestal heel erg goed. En wanneer je afvalt heeft dit allerlei positieve effecten op allerlei gezondheids waardes in je lichaam. Die voordelen treden overigens bij iedere vorm van calorierestrictie op.

Ofwel van afvallen wordt je gezonder wanneer je overgewicht hebt, zo simpel is het. Afvallen heeft een positieve invloed op het voorkomen van hart- en vaatziekten. Het kan diabetes type 2 voorkomen en omkeren. Dat heeft niets te maken met het vasten als methode. Het is gewoon een manier om minder te eten. Doe je dat binnen een bepaalde periode? Dan wordt de schijn gewekt dat er na acht uur ‘s avonds iets bijzonders gebeurt in ons lichaam.

Alsof onze verbranding besluit dat de werkdag erop zit. En dat alles wat na die tijd gegeten wordt sneller wordt omgezet in vet. Gelukkig valt dat reuze mee.

Aankomen en afvallen is een kwestie van hoeveel energie jij nodig hebt over een langere periode. Dat heeft weinig te maken met wanneer je eet. Daarvoor moet je kijken naar zowel je hele eetpatroon als je leefstijl. Wanneer jij het heel makkelijk vindt om periodes niets te eten? Dan kan vasten voor jou een goede manier zijn om af te vallen. Weet je nu al dat je het niet voor een langere periode gaat volhouden? Dan heeft het voor jou weinig zin en bestaat de kans op het jojo-effect. Daardoor ben je na je dieet weer terug bij af vaak met nog wat bonuskilo’s erbij.

Geen voorstander van vasten

Persoonlijk ben ik geen voorstander van vasten omdat je er verder weinig van leert. Je leert er niet gezonder door te eten. Je krijgt er ook geen inzicht in je eetgedrag van. Eet jij in de tijd dat je wel eet allerlei ongezonde voeding? Dan val je misschien wel af, maar beter zal je je er niet door gaan voelen. Bovendien bestaat de kans dat je die verloren calorieën snel inhaald op het moment dat je weer mag eten. Ook obesitas-wetenschapper en internist Liesbeth van Rossum gelooft er niet in: “Zo weinig eten brengt je lichaam in de spaarstand, waardoor je erna weer aankomt.”

Het blijkt ook uit onderzoeken dat mensen die maaltijden overslaan, de calorieën later op de dag weer inhalen en meestal zelfs iets meer. Het kan gebeuren dat je door het vasten zo’n trek hebt gekregen dat je je makkelijk overeet.

Ik geloof dat het beter is om te leren luisteren naar je lichaam en je eigen behoeften. Ik geloof in lange termijn oplossingen en niet in quick fixes of een one size fits all dieet. Dat een leefstijl voor de een goed werkt wil helemaal niet zeggen dat dat voor jou ook zo is.

Goed voor mezelf zorgen betekent voor mij bijvoorbeeld dat ik zo veel mogelijk volgens onze natuurlijke klok probeer te leven. Dus niet iedere avond tot midden in de nacht opblijven en te laat nog veel eten. Daardoor geef je je lijf de tijd en rust om te herstellen. Dat gebeurd s nachts via allerlei processen onder andere aangestuurd door hormonen.

Autofagie

Hoe werkt dat nu precies? Wanneer je een paar uren achter elkaar niet eet komt het lichaam in een staat die ‘autofagie’ heet. Dat is een natuurlijk proces waarbij dode, zieke en versleten cellen worden afgebroken, zeg maar ‘opgegeten’ door je lichaam. Doordat je spijsvertering niet bezig hoeft te zijn met het voortdurend verwerken van voedsel heeft het tijd om te herstellen. Als er geen voeding meer in je maag zit, gaat het als vanzelf vetcellen aanspreken voor energie – waardoor je afvalt.

En weet je wat nou de grap is? Dat hele proces treed ook op wanneer je ligt te slapen! Voor dat hele herstelproces is het dus niet nodig om iets speciaals te doen. Als jij niet vlak voor of tijdens het slapen gaat snacken, dan vast je iedere avond al automatisch.

Het enige dat je daarvoor hoeft te doen is op tijd naar bed gaan zodat je 8 uur kunt slapen. Easy toch?

Je begrijpt dat je vetreserves aanspreken een goed idee is als je af wilt vallen. Maar dat betekent niet dat jij druk hoeft te maken wanneer je een keer wat later hebt gegeten.

Waarom vallen mensen dan wel af door te vasten?

Waarom vallen veel mensen dan wel af als ze volgens deze regels eten? Of in het geval van het vasten dus uren niets eten? Simpelweg omdat ze minder calorieën binnen krijgen. Ga zelf maar eens na. Wat eet jij na acht uur ‘s avonds nog? Dat zijn vaak de ongezonde snacks voor de tv. Dit zijn de onnodige calorierijke extra’s die je bovenop je maaltijden neemt.

Bovendien ben je ‘s avonds vaak moe. Daardoor ben je minder goed in staat om weerstand te bieden aan de verleiding van al dat lekkers. Je hebt geen zin meer om nog rauwkost te snijden dus grijp je eerder naar een zak chips. Je eet hierdoor al snel meer dan wanneer je s avonds vast, ofwel niet eet.

Het lijkt er dan op dat het tijdstip van de dag iets geheimzinnigs met je doet. Maar er is geen magische truc. Deze manier van diëten werkt vooral omdat je minder gaat snoepen.

Van een keer laat eten kom je echt niet aan.

Kijk bijvoorbeeld maar eens naar Italianen en Fransen, zij eten vaak veel later op de avond dan wij Nederlanders. Toch zijn ze daar gemiddeld genomen niet zwaarder. Bovendien wordt het Mediterrane dieet als 1 van de gezondste op de wereld gezien.

Als je dus een keer laat thuiskomt van je werk en daardoor pas laat op de avond eet, geen paniek! Er zal echt niets gebeuren in je lichaam waardoor je van dezelfde maaltijd ineens een heel stuk sneller aankomt. Maar pas op voor smoesjes. Maak jezelf ook niet wijs dat je die zak chips best kunt eten omdat het nog geen acht uur ‘s avonds is.

Wil jij graag wat tips voor gezond snacken? Lees dan ook dit artikel dat ik daarover schreef: Gezonde tussendoortjes.