8 tips: Zo maak je zelf onderscheid tussen feiten en fabels

Ik vond het een eye-opener dat koolhydraten gezond en e-nummers veilig bleken te zijn.

Ik vond het een eye-opener. Voedingstoffen waar ik een angst voor had ontwikkeld als koolhydraten en e-nummers bleken gezond en veilig te zijn. Ik besloot me niet langer te richten op onbewezen claims en me te richten op de reguliere adviezen voor een gezond eetpatroon.

Ik ben als gewichtsconsulent en gezondheidscoach opgeleid. Daardoor begrijp ik wat voeding en leefstijl voor invloed hebben op je lichaam, maar ik ben geen wetenschapper. Daarom vertrouw ik voortaan op de mensen die daar wel jarenlang voor hebben doorgeleerd. Daarnaast volgde ik een online cursus van Yale University waarin je leert om wetenschappelijke feiten te scheiden van de fabels. Ik wil graag met je delen wat ik tegenkwam in mijn zoektocht. Zodat jij ook weet waar je op kunt letten wanneer er weer zo’n halleluja claim of nieuwe dieet trend voorbij komt.

Voordat ik de tips deel wil ik dit nog aan je meegeven:

Luister vooral naar en lees artikelen van mensen die er echt verstand van hebben. Voor de duidelijkheid: IEDEREEN mag zich voedingsdeskundige of geneeskundige noemen. Dat betekend niet dat ze ook echt verstand hebben van wat voeding in je lichaam doet. Een orthomoluculair genezer weet veel van supplementen. Een hartchirurg is een expert op het gebied van het hart, maar het zijn geen voedingsdeskundigen.

Vooral mensen die claimen overal een kant en klare oplossing voor te hebben kun je beter links laten liggen. Je bent geen breinexpert als een keer een boekje over de hersenen hebt gelezen. Je bent geen hormoonexpert als je een orthomoleculaire opleiding hebt gedaan.

Voeding en het effect ervan op ons lichaam zijn ontzettend ingewikkeld. We weten nog heel veel niet. Geloof dus liever degene die af en toe toegeeft, ik weet het niet. Dat is de echte expert.

Harde feiten zijn lastig in de voedingsleer

Er is nog veel onduidelijk op het gebeid van voeding en ons lichaam. Bij een onderzoek moet je met honderden factoren rekening houden die van invloed zijn op de uitslag. Harde feiten zijn dus vaak lastig . Dat laat ruimte voor allerlei aannames en meningen. Ik kom regelmatig artikelen tegen die niet bestaande en versimpelde verbanden leggen tussen voeding en ons lichaam.

Alles in je lichaam staat met elkaar in verbinding. Niet alleen je lichamelijke maar ook je geestelijke processen hebben allemaal op een bepaalde manier invloed op elkaar. Daarom is het vrijwel onmogelijk om te stellen dat een bepaald stofje direct invloed uitoefent op je weerstand, een hormoon of je brein.

Wat is de intentie achter een claim?

Soms ontstaan die verbanden uit onwetendheid of juist overschatting van kennis. Ik denk dat de schrijvers vaak wel de intentie hebben om anderen te helpen met hun conclusies. Soms zit er echter een andere motivatie achter, namelijk geld. Let maar eens op. Na een claim als: “Veel mensen hebben een tekort aan omega 3 en daar kun je alzheimer van krijgen” volgt er vaak een aanprijzing voor een of ander wondersupplement.

Ken je de Tell Sell reclames nog? This is absolutely amazing… Denk daar maar eens aan als je weer eens zo’n zogenaamd wetenschappelijk onderbouwd artikel of nieuwsbrief in je mailbox krijgt.:.)

Maar ik begrijp ook: Als je net zo nieuwsgierig bent als ik. Dan wil je nog wel eens Googlen op zoek naar een oplossing. Uiteindelijk moet je natuurlijk helemaal zelf weten wat je wilt geloven maar gebruik wel je gezonde verstand. Geloof niet zo maar alles wat je leest.

Ik geeft je nu 8 handige tips. Die kun je gebruiken wanneer je je afvraagd hoe serieus je een artikel of claim moet nemen.

Ik wil je vooral aanmoedigen om zelf op onderzoek te gaan en wens je veel leesplezier!

8 Manieren om feiten van fabels te onderscheiden

Wantrouw de bron.

Wie heeft het artikel geschreven? Is diegene zelf deskundig op het gebied waarover wordt geschreven en wie is de genoemde bron? Wantrouw vage namen die je niet kun opzoeken. Bijvoorbeeld: “De dokter van de vriend van een vriend”. Of “wetenschappers zeggen dat” of “uit onderzoek blijkt” zonder verdere details zouden je alarmbellen op scherp moeten zetten.

Slecht taalgebruik. 

De meest betrouwbare artikelen worden geschreven door professionals. Dus zitten er veel spelfouten in en rare zinnen of zit het gramaticaal niet goed in elkaar. Vraag je dan af waar het artikel vandaan komt. Soms zie je duidelijk dat ze door een vertaalcomputer zijn gehaald. Dan weet je al dat het vooral om de klik ging. Dan is het artikel niet geschreven met de intentie om jou goed te informeren.

Wanneer je emotioneel wordt getriggerd. 

Maakt de titel of de inhoud van het stuk je boos, bang of heel enthousisast? Wees dan op je hoede. Schrijvers van klickbait en desinformatie weten dat dit soort artikelen veel vaker worden gelezen en gedeeld. Echte wetenschap is meestal een stuk minder opwindend.

Breaking News? 

Echte scoops zijn zeldzaam. Echt goed onderzoek op grote groepen mensen duurt jaren en vaak is het resultaat niet heel spannend of zelfs teleurstellend. Soms komen er kleine lichtpuntjes uit een onderzoek in een laboratorium. Die zeggen op zichzelf meestal weinig, maar worden breeduit gemeten in de pers, soms ook door onderzoekers zelf.

Tja, als je jaren in je witte jas in potjes hebt staan roeren, dan is het natuurlijk niet zo spannend om te zeggen dat er weinig uit je onderzoek blijkt. Vaak is dat echter wel het geval. Als informatie dus maar van 1 of enkele bronnen afkomstig is, dan is het onbetrouwbaar. Wordt erbij verteld dat er iets is ontdekt dat voor ons verborgen wordt gehouden? Wees dan extra voorzichtig. Dat is meestal onzin. Pure bangmakerij gebaseert op onderbuikgevoelens en niet op feiten.

Valse accounts. 

Let op het gebruik van valse of onbekende social media accounts. Vaak gebruiken ze een bestaand gerenomeerd account van een instelling of bekende influencer en zetten er iets achter. Bijvoorbeeld @rivm-nieuws, dat klinkt geloofwaardig maar het is nep. Dit is een vaak gebruikte truc. Let ook op valse bewerkte foto’s en rare websites. Kijk altijd even goed wat voor soort artikelen er nog meer opstaan en wie ze heeft geschreven. Is het niet duidelijk welk persoon er verantwoordelijk is en of diegene een deskundige bron is, klik dan weg.

Vragen om artikelen door te sturen. 

Wanneer iemand je vraagt om sensationeel nieuws te delen, vraag je dan af wat de intentie van diegene is? Welk voordeel hebben zij erbij wanneer jij het artikel deelt? Misschien worden ze er financieel beter van wanneer jij het doorstuurd en leid het artikel naar een pagina met advertenties. Let goed op, veel mensen verbinden zich aan producten waar een piramide spel achter schuil gaat.

Tegenwoordig is de kans groot dat je regelmatig berichten over de geweldige werking van essentiele olieen en visolie supplementen krijgt. De claims zijn niet waar en bedacht door de bedrijven die erachter zitten. De mensen die ze aan je doorsturen krijgen een commissie wanneer jij iets koopt. De bedrijven zelf harken het grootste deel binnen. Mijn advies, trap er niet in. Koop verse bloemen voor een lekkere geur in huis en eet iedere week een vet visje. Dan heb je die dure onzin niet nodig.

Follow the money. 

Deze sluit aan bij de vorige. Vraag je af wie er beter wordt van de claims in het artikel. Zijn ze geschreven om jou te informeren of is het bedoeling dat je iets koopt. Wil je mijn advies? Wantrouw iedereen buiten je reguliere arts, dietist of gewichtsconsulent die je naast kennis en advies: pillen, poeders of testen probeert te verkopen.

Fact-check dubbelcheck. Laat je niet alleen verleiden door de titel maar lees het hele artikel. Ook zogenaamde wetenschappelijk onderbouwde documentaires zitten vaak vol met slecht onderbouwde claims. Hierin komt dan de mening van de makers naarvoren, maar dat is geen wetenschap. Dat is cherry picking. Daarbij kies je alleen de onderzoeken die aansluiten bij jouw mening en laat de je overige onderzoeken links liggen. Dat geeft dan een geloofwaardig maar oneerlijk beeld van een situatie.